به گزارش نیکوکار، غلامعلی افروز در نشست الزامات و بایسته های نهادینه شدن رویکرد خانواده محوری در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دومین روز از چهاردهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، اظهار کرد: ازدواج، خوشایندترین رابطه انسانی و زیباترین فرصت برای آرامش و خوشبختی است، این پیوند، فراتر از یک قرارداد اجتماعی، یک نیاز فطری بوده که طی نسل‌ها همواره نقش مهمی در حیات بشر ایفا کرده است.

وی ادامه داد: فرزندآوری، علاوه بر بُعد عاطفی، یک ضرورت اجتماعی محسوب می‌شود. جمعیتی سالم، هوشمند و خلاق، اصلی‌ترین سرمایه معنوی هر جامعه است و بدون تربیت صحیح نسل‌ها، پیشرفت پایدار امکان‌پذیر نخواهد بود.

این استاد دانشگاه افزود: فرزندپروری مسئولانه به‌عنوان یکی از رسالت‌های مهم زندگی زناشویی، بستری برای شکوفایی شخصیت کودکان فراهم می‌کند. انسان‌ها به‌طور فطری تمایل دارند فرزندانی سالم، خلاق، پرنشاط و صالح داشته باشند که بتوانند مسیر آینده جامعه را هموار سازند.

وی با اشاره به جنبه‌های تربیتی فرزندپروری گفت: فرزندان، هدیه‌ای الهی و پیوندی میان نسل‌ها هستند که به‌درستی باید مورد توجه قرار گیرند. والدین، علاوه بر نقش تربیتی، مسئولیت دارند تا محیطی امن، پرطراوت و پویا برای رشد فرزندان خود ایجاد کنند.

افروز خاطرنشان کرد: این پژوهش، مؤلفه‌های کلیدی فرزندآوری هوشمندانه و فرزندپروری عاقلانه را مورد بررسی قرار داده است. تقویت آگاهی والدین درباره فرزندپروری، می‌تواند نقش مهمی در پیشرفت اجتماعی و استحکام بنیان خانواده ایفا کند.

گفتمان خانواده‌محوری در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی باید نهادیه شود

حبیب‌اله مسعودی فرید متخصص پزشکی اجتماعی و عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز در این نشست با تأکید بر ضرورت توجه به نهاد خانواده در سیاست‌گذاری‌ها، بیان می‌کند که تغییرات محیطی و تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تأثیرات عمیقی بر زیست خانواده‌ها گذاشته است؛ وی معتقد است که اتخاذ رویکردهای کل‌نگر، فرآیندی و آینده‌پژوهانه در سیاست‌های مرتبط با خانواده، برای حفظ پایداری و موفقیت این نهاد ضروری است.

مسعودی فرید اظهار داشت: با افزایش پیچیدگی‌های اجتماعی و تغییرات ساختاری، نقش عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در تحکیم یا بی‌ثباتی نهاد خانواده پررنگ‌تر شده است. بنابراین، اتخاذ رویکردهای جامع و سیستماتیک در سیاست‌های مرتبط با خانواده بیش از پیش اهمیت دارد.

وی ادامه داد: خانواده را می‌توان از منظر تئوری سیستم‌ها، یک سیستم باز تعریف کرد؛ زیرا همواره در تعامل با محیط پیرامونی خود قرار دارد و متأثر از شرایط کلان فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. این تعاملات به‌گونه‌ای است که اثرات خانواده‌ها در سطح کلان می‌تواند شاخص‌های ملی را دستخوش تغییر کند، از جمله افزایش یا کاهش بهره‌وری اقتصادی.

این پژوهشگر حوزه سلامت اجتماعی تأکید کرد: دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف در ایجاد و تعالی خانواده نقش دارند. نخستین گام در سیاست‌گذاری خانواده آن است که این نهادها به اهمیت نقش خود واقف شوند و در گام‌های بعدی، سیاست‌های خود را به‌گونه‌ای تدوین کنند که نه‌تنها به نهاد خانواده آسیب نرساند، بلکه زمینه رشد و بالندگی آن را فراهم سازد.

وی افزود: برای دستیابی به این هدف، ضرورت هماهنگی بین‌بخشی، تفکر سیستمی و فرآیندی، و بهره‌گیری از آینده‌نگاری و آینده‌پژوهی در تصمیم‌گیری‌های کلان خانواده احساس می‌شود. برنامه‌های مرتبط با خانواده باید بر اساس نیازهای متغیر جامعه تدوین شده و به‌صورت پویا مورد بازبینی قرار گیرند.

مسعودی فرید در پایان خاطرنشان کرد: این پژوهش با بررسی تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بر خانواده، به تبیین وضع موجود پرداخته و راهکارهایی برای مدیریت چالش‌های پیش‌رو ارائه کرده است. توجه به این الزامات می‌تواند مسیر نهادینه‌سازی گفتمان خانواده‌محوری را هموار سازد.

بررسی تطبیقی سیاست‌های حمایت از فرزندآوری در ایران و جهان

خدابخش احمدی استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج) و عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، نیز در این نشست با بررسی سیاست‌های جمعیتی در ایران و برخی کشورهای جهان، بیان کرد: کاهش نرخ تولد و افزایش جمعیت سالمند به یکی از چالش‌های اساسی دولت‌ها تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه اجرای سیاست‌های جامع و چندجانبه برای حمایت از فرزندآوری، از جمله ارائه مشوق‌های مالی، تسهیلات رفاهی و ایجاد توازن بین کار و زندگی، می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند افزایش نرخ تولد داشته باشد، اظهار داشت: جمعیت یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشورها محسوب می‌شود. کاهش نرخ تولد و پیر شدن جمعیت در بسیاری از جوامع موجب پیامدهای جدی، از جمله کاهش نیروی کار فعال و افزایش هزینه‌های بهداشتی و اجتماعی شده است.

وی ادامه داد: مطالعه سیاست‌های جمعیتی در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که راهکارهای متنوعی برای مقابله با این چالش اتخاذ شده است. به‌عنوان مثال، ژاپن کمک‌های مالی، مرخصی زایمان پدرانه و حمایت‌های اجتماعی از کودکان را در نظر گرفته است. روسیه با ارائه کمک‌های مالی مادرانه به خانواده‌های دارای فرزند دوم و سوم، سعی در افزایش نرخ باروری دارد.

این عضو اندیشکده خانواده افزود: کره جنوبی از مشوق‌های مالی و پرداخت هزینه‌های مراقبت از کودک بهره برده، سنگاپور کمک‌هزینه‌های مالی و مزایای مالیاتی ارائه کرده، فرانسه بر تخفیف‌های مالیاتی و مرخصی والدین تأکید داشته، و مجارستان مادران دارای چهار فرزند و بیشتر را از مالیات معاف کرده است.

وی خاطرنشان کرد: در ایران نیز با تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، اقداماتی همچون ارائه تسهیلات مالی برای ازدواج و فرزندآوری، افزایش مرخصی زایمان، و خدمات رایگان پزشکی برای مادران و نوزادان اجرا شده است. علاوه بر این، طرح‌هایی مانند ترویج ازدواج آسان، ارائه تسهیلات مسکن و وام‌های فرزندآوری به‌منظور افزایش نرخ باروری در نظر گرفته شده‌اند.

احمدی تصریح کرد: بررسی تطبیقی سیاست‌های جمعیتی نشان می‌دهد که عوامل موفقیت مشترک در بین کشورها شامل حمایت مالی از خانواده‌ها، ایجاد تعادل میان کار و زندگی، دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی باکیفیت، و ترویج فرهنگی فرزندآوری است. برای موفقیت در این برنامه‌ها، اتخاذ سیاست‌های چندجانبه و بلندمدت ضروری است تا مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به‌طور هم‌زمان مورد توجه قرار گیرند.

چالش‌ها و فرصت‌های فرزندآوری در سیاست‌های جهانی باید مورد بررسی قرار بگیرد

لیلا فلاحتی، دانشیار مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، نیز در پنل الزامات و بایسته‌های نهادینه شدن رویکرد خانواده‌محوری در سند الگوی اسلامی ایرانی خاطر نشان کرد: کاهش نرخ باروری به یکی از چالش‌های اساسی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه اجرای سیاست‌های حمایتی جامع، شامل مشوق‌های مالی، تسهیلات رفاهی و تغییرات فرهنگی، می‌تواند به حل این بحران کمک کند، اظهار داشت: کاهش نرخ تولد و افزایش جمعیت سالمند به طور فزاینده‌ای در بسیاری از کشورها، از جمله مناطق شرقی آسیا و اروپا، به یکی از نگرانی‌های اصلی سیاست‌گذاران تبدیل شده است. بیش از نیمی از اقتصادهای جهان، نرخ باروری پایین‌تر از سطح جانشینی (۲.۱ فرزند به‌ازای هر زن) دارند که این امر می‌تواند پیامدهای جدی اقتصادی و اجتماعی را در دهه‌های آینده به همراه داشته باشد.

وی ادامه داد: افزایش نسبت بازنشستگان به نیروی کار فعال، فشار بیشتری بر سیستم‌های تأمین اجتماعی و اقتصادی وارد کرده است. برخی کشورها مانند ژاپن و چین با کاهش شدید نرخ باروری مواجه‌اند که موجب شده اقدامات فوری برای مقابله با این بحران در دستور کار قرار گیرد.

این پژوهشگر حوزه خانواده افزود: کشورها بر اساس سیاست‌های جمعیتی خود در سه گروه قرار می‌گیرند: کشورهایی با سیاست‌های افزایش باروری، کشورهایی با سیاست‌های کاهش باروری، و کشورهایی با سیاست‌های حمایتی یا بی‌طرف. در گروه نخست، کشورهایی مانند مجارستان و ایران با ارائه مشوق‌های مالی، تسهیلات مسکن و مرخصی والدین سعی در افزایش نرخ تولد دارند.

وی خاطرنشان کرد: کشورهایی مانند لوکزامبورگ و بلژیک، که سیاست‌های کاهش باروری را دنبال می‌کنند، اقداماتی همچون پوشش جامع پیشگیری از بارداری و حذف محدودیت‌های مربوط به عقیم‌سازی را اجرایی کرده‌اند. در مقابل، کشورهایی مانند فرانسه و استرالیا با اتخاذ سیاست‌های حمایتی، تلاش کرده‌اند نرخ باروری را در سطحی ثابت نگه دارند.

فلاحتی در پایان تصریح کرد: یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که موفقیت سیاست‌های فرزندآوری نیازمند هماهنگی میان حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. برای پایداری جمعیت، تأمین امنیت شغلی، کاهش هزینه‌های زندگی و تغییر نگرش‌های فرهنگی در مورد نقش‌های خانوادگی، از جمله اقداماتی است که باید مورد توجه سیاست‌گذاران قرار گیرد.

بایسته‌های تحول در نظام سلامت ایران متناسب با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

اکرم‌السادات سادات حسینی استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، نیز با تحلیل وضعیت فعلی نظام سلامت ایران، عنوان کرد: این حوزه همواره با چالش‌های متعدد روبه‌رو بوده است، عدالت در دسترسی به خدمات درمانی، تأمین منابع مالی پایدار، و ارتقای کیفیت خدمات از جمله محورهای اساسی تحول در نظام سلامت کشور است، بر این اساس، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می‌تواند چارچوبی جامع برای اصلاح ساختارهای موجود ارائه دهد.

وی خاطر نشان کرد: نظام سلامت ایران علاوه بر تأمین سلامت جسمی جامعه، باید اصول عدالت اجتماعی را نیز در خود بگنجاند، تأمین پایدار منابع مالی، بهبود کیفیت خدمات، و افزایش دسترسی همگانی به امکانات درمانی، از جمله چالش‌های اساسی در این مسیر است.

وی افزود: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به‌عنوان یک رویکرد بومی، قابلیت آن را دارد که زمینه‌ساز تحول در این حوزه باشد. اما اجرای این الگو فراتر از یک مدل از پیش تعیین‌شده است و نیازمند شناخت دقیق شرایط موجود و رفع موانع اجرایی است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: تحقق تحول مطلوب در نظام سلامت با پیچیدگی‌هایی روبه‌روست که باید مورد توجه قرار گیرد. از جمله مواردی که باید اصلاح شوند، نظام تأمین مالی، مدیریت منابع انسانی، و کیفیت ارائه خدمات درمانی است. عدم توجه به این موارد، امکان تحقق اهداف بلندمدت این الگو را کاهش خواهد داد.

سادات حسینی تصریح کرد: این پژوهش با بررسی انتقادی وضعیت کنونی، تلاش دارد راهکارهایی برای رفع مشکلات موجود ارائه دهد. برای دست‌یابی به اهداف کلان نظام سلامت، ضروری است که سیاست‌های اصلاحی به‌صورت جامع، علمی، و بر اساس اصول عدالت‌محور تدوین شوند.

ازدواج پایدار و خانواده استوار؛ مبانی، چالش‌ها و راهکارها

شکوه نوابی‌نژاد، استاد دانشگاه خوارزمی و عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز با بررسی نقش ازدواج در تحکیم خانواده، اظهار داشت: ازدواج موفق، اساس یک خانواده مستحکم است، در حالی که ازدواج ناموفق می‌تواند موجب بحران‌های فردی و اجتماعی شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که مهم‌ترین عوامل نارضایتی زوجین، شناخت ناکافی از یکدیگر، انتخاب نادرست، و نبود تفاهم در زندگی مشترک است.

وی ادامه داد: تحقیقات نشان داده است که تفاهم میان زن و مرد از مؤلفه‌های حیاتی برای ایجاد زندگی زناشویی پایدار است. راهکار اصلی برای حل مشکلات زناشویی، برقراری رابطه حسنه، گفت‌وگوی سالم و تقویت حس همدلی میان زوجین است. رابطه‌ای که بر پایه درک متقابل بنا شود، نیازهای عاطفی افراد را تأمین کرده و موجب استحکام خانواده خواهد شد.

این پژوهشگر افزود: تصور عمومی این است که خوشبختی یعنی نبود مشکلات و تعارض، اما حقیقت آن است که روابط سالم زناشویی زمانی شکل می‌گیرند که زن و شوهر توانایی حل بدفهمی‌ها و سوءتفاهم‌ها را داشته باشند. پذیرش تفاوت‌های شخصیتی و سازگاری توأم با همدلی، پایه‌ی یک زندگی پایدار را شکل می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: پژوهش‌ها نشان می‌دهد که حتی در خانواده‌هایی با اختلافات شغلی یا سبک زندگی، امکان داشتن زندگی آرام و موفق وجود دارد، مشروط بر آنکه عشق و احترام اساس روابط باشد. این دو مؤلفه، نقطه مقابل تحقیر و سرزنش هستند که از عوامل اصلی فروپاشی روابط خانوادگی محسوب می‌شوند.

نوابی‌نژاد در پایان تصریح کرد: سبک زندگی معنوی، ازدواج پایدار را تسهیل کرده و بنیان خانواده را مستحکم می‌کند. برای ترویج این سبک از زندگی، لازم است فرهنگ‌سازی اصولی از طریق آموزش‌های رسانه‌ای و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی انجام شود. صدا و سیما، به جای برنامه‌های کم‌مخاطب، می‌تواند با تولید محتوای خلاقانه، نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی درباره ضرورت ازدواج پایدار و شیوه‌های صحیح فرزندپروری ایفا کند.

ازدواج پایدار و فرزندآوری در پرتو الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

امیرمحمد طاهری دانش‌آموخته دکتری روان‌شناسی دانشگاه تهران، نیز در این نشست با تأکید بر اهمیت ازدواج پایدار و فرزندآوری در توسعه جوامع، تاکید کرد: ازدواج و فرزندآوری نقش اساسی در شکل‌گیری و تقویت سرمایه انسانی دارند. در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، این دو مؤلفه به عنوان پایه‌های اصلی تحقق توسعه پایدار شناخته شده‌اند.

وی ادامه داد: مبانی دینی و فرهنگی ازدواج پایدار و فرزندآوری تأکید ویژه‌ای بر ایمان، معنویت و ارزش‌های اسلامی در تقویت روابط زناشویی دارند. نگرش مثبت نسبت به فرزندآوری نیز در این چارچوب، عامل مهمی در پایداری خانواده است.

این پژوهشگر افزود: عوامل اقتصادی، از جمله ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار، ارائه تسهیلات ازدواج و حمایت‌های مالی از خانواده‌های پرجمعیت، از راهکارهای اساسی در کاهش موانع فرزندآوری محسوب می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: مطالعات روان‌شناختی نیز نشان می‌دهند که سلامت روان، آموزش مهارت‌های ارتباطی، و تقویت احساس کفایت در ایفای نقش والدینی، می‌تواند تأثیر چشمگیری بر رضایت زناشویی و تمایل به فرزندآوری داشته باشد.

طاهری در پایان تصریح کرد: هماهنگی میان نهادهای فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و مذهبی در تدوین سیاست‌های کلان برای ازدواج پایدار و فرزندآوری ضروری است، اجرای سیاست‌های حمایتی و تدوین برنامه‌های عملیاتی می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در تحقق این اهداف ایفا کند.

چهاردهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از دیروز، ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ با موضوع «تمهید مقدمات و الزمات اجرا» آغاز به کار کرده و برنامه نشست‌های تخصصی آن در حوزه‌های مختلف علمی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کار خود را آغاز کرد.

منبع: ایرنا

انتهای پیام/